6 tips voor het organiseren van een toegankelijke website

Kan een slechtziende ook op jouw website terecht?
Voor de gemiddelde burger zijn digitale middelen een belangrijk onderdeel van het leven geworden. Helaas profiteert niet iedereen zo veel van de mogelijkheden die het internet te bieden hebben. Door te voldoen aan beschreven webrichtlijnen voor online toegankelijkheid kan je website door iedereen goed worden gebruikt. Het is van belang om hier de juiste aandacht voor te hebben. Dit artikel beschrijft waar je op moet letten in 6 praktische tips.

Websites, tools en andere digitale kanalen hebben ervoor gezorgd dat we toegang hebben tot meer kennis, onze dagelijkse activiteiten sneller kunnen uitvoeren en gemakkelijk kunnen communiceren. Zo zorgen ook overheidswebsites ervoor dat we onze zaken met de overheid voor een groot deel online kunnen afhandelen en gemeentespecifieke informatie online kunnen vinden. We vragen ons paspoort online aan en zoeken online op wanneer de grijze container weer wordt geleegd. Overheidswebsites hebben op deze manier veel waarde voor burgers.

Bereik je complete doelgroep met online toegankelijkheid

Voor veel mensen met beperkingen geldt echter dat veel websites erg lastig te gebruiken kunnen zijn. Wanneer je slechtziend bent, is het bijvoorbeeld erg belangrijk dat contrasten hoog zijn om elementen en teksten te kunnen onderscheiden. Mensen die doof zijn hebben ondertiteling of een transcriptie van een video nodig om deze te kunnen begrijpen. Als je website hier geen rekening mee houdt is de kans groot dat je veel mensen buitensluit.

Om dit soort drempels te voorkomen zijn er richtlijnen voor online toegankelijkheid ontwikkeld. In Nederland is het ‘Waarmerk Drempelvrij’ ontwikkeld om aan te kunnen tonen dat je website voldoet, op een website is dit vaak terug te zien aan het waarmerk logo met het groene mannetje. Als jouw website voldoet aan deze richtlijnen, kunnen ook mensen met beperkingen er zonder problemen gebruik van maken. Het zorgt ervoor dat de content op je website betekenisvol is en waargenomen kan worden, dat de website goed te bedienen is (ook met toetsenbord), dat tekst te begrijpen is en dat je website goed werkt in alle omstandigheden (op alle browsers, devices en ondersteunende technologieën).

Ondanks jarenlange aandacht vanuit de landelijke overheid en beschikbare wet- en regelgeving rondom toegankelijkheid van digitale middelen voor alle doelgroepen, voldoet slechts 7% van de Nederlandse gemeenten aan de richtlijnen die zijn opgesteld voor het web. Toegankelijkheid zal nog lang een aandachtspunt vanuit de Nederlandse overheid blijven en daarmee ook steeds meer voor (overheids)organisaties. Zo heeft de Tweede Kamer afgelopen jaar ingestemd met het VN verdrag voor ‘gelijke rechten voor mensen met een beperking’ en daarnaast worden toegankelijkheid van producten en diensten onderdeel van de European Accessibility Act. Met deze ontwikkelingen wordt de druk op overheid en bedrijven steeds groter. Zeker voor overheidsorganisaties is het simpelweg niet meer te verantwoorden als je niet voldoet, maar vanuit maatschappelijk oogpunt is het ook voor gewone organisaties belangrijk om rekening te houden met online toegankelijkheid.

Hoe moet je hier als organisatie nou mee omgaan? Net als veel andere standaarden en wetgeving worden de webrichtlijnen vaak gezien als lastig en lijkt het iets waar veel tijd en geld in gaat zitten. Toegankelijkheid wordt echter juist pas moeilijk en duur als het vergeten wordt en niet de juiste aandacht krijgt. Volg daarom onderstaande tips en bied je bezoekers een drempelvrije website.

Tips voor het toewerken naar een toegankelijke website

Samen met de Stichting Accessibility en de Universiteit Twente onderzocht ik factoren die het adoptie- en implementatieproces van standaarden voor webtoegankelijkheid binnen e-overheid en organisaties verklaren. Voor dit onderzoek is er veel contact geweest met Nederlandse overheidsorganisaties en zijn op basis daarvan factoren opgesteld die invloed hebben op het succesvol implementeren van de webrichtlijnen op een overheidswebsite. Hieronder beschrijf ik de belangrijkste tips vanuit dit onderzoek, om als organisatie tot een toegankelijke website te komen.

1. Maak toegankelijkheid onderdeel van je visie
   

   Online toegankelijkheid is niet iets dat alleen op operationeel niveau relevant is, maar moet onderdeel zijn van een visie op klantgericht werken en ambitie op digitaal vlak. Klantgerichtheid betekent onder andere dat je alle burgers een goede ervaring biedt en het voor iedereen zo makkelijk mogelijk maakt om zaken met de overheid te regelen.

   In het geval van een gemeente is het daarmee belangrijk dat ook wethouders (en vervolgens management) op z’n minst van de richtlijnen weten en hier een agendapunt van maken. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor medewerkers. Zij zijn degenen die het bestuurlijke niveau kunnen wijzen op hun verantwoordelijkheid en behoefte van burgers.

2. Stel de mens centraal
   

   Veel overheidsorganisaties werkten in de afgelopen jaren succesvol aan projecten om meer klantgericht te werken. Een erg goede ontwikkeling, die ook voor je website veel kan betekenen. Wacht niet af tot gebruikers reacties geven op je website, maar betrek een brede groep gebruikers actief bij de ontwikkeling. In de praktijk bleek “Niemand vraagt erom” namelijk een goede smoes om andere zaken hogere prioriteit te geven, niet realiserende dat veel burgers de moed al inmiddels al op zouden kunnen hebben gegeven. Betrek je gebruikers dus bij ontwikkeling, juist ook diegenen met een beperking.

   Het is hiernaast ook belangrijk dat niet alleen de klant, maar alle betrokkenen centraal worden gezet. Zo zijn medewerkers van een organisatie degenen die bepalen hoe een websitetraject wordt vormgegeven. Zij zullen het belang van toegankelijkheid moeten zien. Het is daarom essentieel om medewerkers kennis te laten opdoen van de webrichtlijnen en om de mensen met de juiste kennis te betrekken. Wanneer er ook nog van bovenaf aandacht is voor toegankelijkheid wordt het makkelijk om het belang in te gaan zien en samen naar dit doel toe te streven.

   Het centraal stellen van de mens is een belangrijk uitgangspunt van GriDD en werd eerder ook al beschreven in de blogpost over Human Centered Process Design.

3. Maak de voordelen van een toegankelijke website voor je organisatie expliciet
   

   Naast dat je met een toegankelijke website meer burgers bereikt, heeft het toegankelijk maken van je website veel andere voordelen. Een toegankelijke website is bijvoorbeeld:

• Goed bruikbaar op smartphone en tablet;
• Beter in Google en andere zoekmachines te vinden;
• Sneller;
• In staat om een veel grotere doelgroep te bedienen;
• Een belangrijke oorzaak voor kostenbesparing en hogere klanttevredenheid.

Zorg dat deze voordelen bekend zijn, zodat iedereen het belang van toegankelijkheid inziet.

4. Maak toegankelijkheid onderdeel van het gehele traject
   

   Zodra het ontwikkelen van een nieuwe website in zicht komt, moet er zo snel mogelijk aandacht worden besteed aan toegankelijkheid. Veel te vaak is toegankelijkheid iets dat pas aan het eind van een bouwtraject om de hoek komt kijken. Juist als het pas in een laat stadium aan de orde komt wordt het steeds lastiger om aan de richtlijnen te voldoen en kunnen de kosten hoog worden. Niet alleen kan je dus beter vooruitkijken als toegankelijkheid direct aandacht krijgt, maar je bespaart ook heel veel kosten die gaan zitten in het ombouwen van de website, het aanpassen van de content en vele discussies die ermee gemoeid gaan.

   De toegankelijkheid van de website begint al bij beleid en zit niet alleen in de techniek, maar zeer zeker ook in ontwerp, inhoud en manier van denken binnen de organisatie. Het is daarmee onderdeel van het gehele proces en zal daarom ook op die manier bekeken moeten worden.

5. Wijs verantwoordelijkheden aan
   

   In de meerderheid van de bestudeerde cases werden de richtlijnen pas echt succesvol doorgevoerd wanneer er een duidelijke verantwoordelijkheid bestond, bijvoorbeeld wanneer een wethouder het belang van toegankelijkheid uitsprak en daarmee verantwoordelijkheid nam. Ook het toewijzen van verantwoordelijkheid aan een medewerker of het betrekken van een expert, heeft in verschillende trajecten de succesvolle implementatie van de richtlijnen bepaald en daarmee geleid tot meer toegankelijke websites.

6. Kies een geschikte bouwer of leverancier
   

   Bij het kiezen van een organisatie die de website gaat bouwen speelt het meenemen van toegankelijkheid een bepalende rol. Veel bouwers zijn inmiddels op de hoogte van webrichtlijnen die gelden voor overheidsorganisaties. Velen zullen ook claimen dat dit een belangrijk punt voor hen zal zijn. In de praktijk zal het echter een punt zijn dat gedurende het traject naar de achtergrond zal verdwijnen en waar niet altijd op gecontroleerd wordt. Ondanks dat toegankelijkheid dan onderdeel is van het programma van eisen, wordt een website alsnog ontoegankelijk opgeleverd.

   Let bij het kiezen en werken met degenen die de website ontwikkelen daarom op de volgende punten:

• Maak toegankelijkheid onderdeel van het aanbestedings- of selectietraject en stel het als eis.
• Controleer claims van bouwers. Kies een bouwer die bewezen ervaring heeft in accessibility, of die zich zichtbaar verdiept in het onderwerp en ga niet af op uitspraken alleen.
• Controleer tussentijds of de implementatie voldoet aan richtlijnen (schakel waar mogelijk interne of externe experts in).

Wil jij ook aan de slag met toegankelijkheid?

Als je website op dit moment nog niet voldoet aan de richtlijnen kunnen je met bovenstaande tips belangrijke stappen zetten om je website voor een breed publiek beter bereikbaar te maken. De te zetten stappen zijn afhankelijk van de fase waarin je je nu bevindt. Als je hier meer over wil weten of hulp nodig hebt bij het opzetten van een traject, neem dan contact met ons op.

Om te onderzoeken of je website toegankelijk is en/of hoe gebruikers je website ervaren, is het testen van zowel de gebruiksvriendelijkheid als toegankelijkheid tijdens de ontwikkeling erg belangrijk. Lees in mijn vorige blogpost hoe je usability testing aan kan pakken.