Usability testing: Niet moeilijk, wel belangrijk!

Deze blogpost is geschreven door oud-GriDDer Inge Nahuis

Bijna iedereen ziet het belang van het doen van onderzoek onder gebruikers van een website, systeem, of welk ander product dan ook. De meerwaarde van gebruikersonderzoek is niet moeilijk te zien; je creëert inzicht in de verwachtingen van gebruikers en bent daarmee in staat een betere gebruikerservaring en hogere klanttevredenheid neer te zetten. Ondanks deze meerwaarde is het niet iets dat standaard verweven zit in (web) ontwikkeltrajecten.

Usability testing kan een gigantische meerwaarde bieden en veel kosten besparen. Testen gedurende een project betekent dat fouten en knelpunten in een vroeg stadium ontdekt worden en dat je product optimaal tegemoet komt aan behoeften van gebruikers. Zo zullen je gebruikers bijvoorbeeld niet bouncen (het verlaten van een website direct na het betreden ervan), weten ze de contactknop te vinden en kunnen ze in hun enthousiasme je product aanbevelen aan kennissen.

Het is daarom essentieel het testen te verweven in het gehele ontwikkeltraject van bijvoorbeeld een website of tool. Met dit artikel laat ik zien dat het zelfs niet ingewikkeld hoeft te zijn.

Maar dat is toch tijdrovend, lastig en prijzig?!

Waarom gebeurt usability testing nog steeds relatief weinig? Er zijn een aantal hardnekkige vooroordelen over het doen van user testing:

  • Het kost veel tijd. “Het testen kan pas beginnen zodra ik een website heb en vertraagt het implementatieproces met wekenlang durende tests.”
  • Het is ingewikkeld. “Voor het doen van tests heb je een wetenschappelijke achtergrond en veel expertise nodig.”
  • Het is prijzig. “Voor usability testing heb je veel mensen nodig, dure apparatuur en locaties.”

Deze vooroordelen zijn begrijpelijk, tests kunnen snel erg omvangrijk worden. Wat minder bekend is, is dat je ook zonder grote budgetten en een team van specialisten prima aan usability testing kan doen. Een test die gedaan wordt met honderden respondenten en die een zorgvuldig, wetenschappelijk opgezette vraagstelling en structuur hanteert zal betrouwbaardere resultaten opleveren dan een eenvoudige test. Dat betekent niet dat je usability testing beter maar kan laten zitten.

Juist door vaak te testen zijn de omvang en budget goed in de hand te houden en kunnen veel kosten bespaard worden. Door vaak te testen kan je al in een vroeg stadium van het project belangrijke bottlenecks ontdekken en hoeft je website bijvoorbeeld niet in een laat stadium nog helemaal te worden omgebouwd door dure programmeurs. Zodra er een eerste schets is kan er al worden getest. Door middel van ‘paper prototype testing’ heb je bijvoorbeeld niet eens grafische ontwerpen nodig.

Het uitvoeren van een eenvoudige usability test

Voor een eenvoudige usability test, die makkelijk te herhalen is gedurende het project, is er slechts wat tijd, een computer en software nodig. Hieronder beschrijf ik een voorbeeld van hoe je zo’n laagdrempelige test kan opzetten en uitvoeren.

Stap 1: Maak taken en scenario’s

Bedenk taken en scenario’s die je gebruikers wil laten uitvoeren. Taken zijn dingen die je je gebruikers wil laten uitvoeren. Scenario’s zijn scripts die context geven en die je aan de respondenten voorlegt. Bijvoorbeeld:

  • Taak: Maak een afspraak met de huisarts online
  • Scenario: Wegens een medisch mankement wil je een afspraak maken met je huisarts. Deze afspraak wil je online maken via de website van de huisarts. Maak een afspraak met je huisarts voor woensdag 23 november 2015 om 14:00.

Stap 2: Nodig respondenten uit

Zorg dat je per test een klein groepje respondenten uitnodigt, per test is een groepje van ongeveer 5 respondenten al voldoende. Het is nuttig als deze respondenten representatief zijn voor de doelgroep (zeker als er vakkennis nodig is om de taken te begrijpen), maar testen met minder representatieve gebruikers is hoe dan ook beter dan helemaal niet testen.

Stap 3: Testopstelling

Laat de gebruiker een test uitvoeren achter een computer of laptop (of zelfs op papier) in een neutrale omgeving. De computer moet voorzien zijn van internettoegang, microfoon, toetsenbord, muis en screen recording/sharing software (maak gebruik van professionele screen sharing software zoals Camtasia of gebruik conferencing tools zoals Skype, Teams of GoToMeeting).

Als je een website test, zorg dan dat de gebruiker deze kan bekijken in een browser naar zijn/haar keuze. Zorg dat de scenario’s uitgeprint zijn en leg deze klaar.

Stap 4: Tijdens de test

Als facilitator is het belangrijk dat duidelijk wordt gemaakt wat het doel van de test is en dat de gebruikers een introductie krijgen van de test en hoe zij de computer kunnen gebruiken. Houd daarom de volgende structuur aan gedurende de test:

  • Voorbereiding. Zet het juiste beginscherm klaar en start de screenrecorder.
  • Introductie. Leg het doel van de test uit en benadruk dat het product wordt getest, niet de respondent zelf. Vraag de respondent gevraagd hardop te denken terwijl hij/zij de taken uitvoert. Geef deze introductie op basis van een vooraf opgesteld script.
  • Setup en scenario’s. Leg de test setup uit en overhandig de scenario’s.
  • Uitvoeren scenario’s. Laat de gebruiker rustig de taken uitvoeren en voorkom het sturen van de respondent. Pas als de hij/zij echt niet uit een taak komt, kun je hem/haar helpen.
  • Afsluitende vragen. Aanvullend kunnen er na afloop van de test een aantal demografische vragen worden gesteld of vragen over hoe de gebruiker het product heeft ervaren.
  • Wrap up. Bedank de respondent voor deelname en vraag of er nog vragen zijn.
  • Afsluiten. Stop de recording en sla deze op. Zorg dat je na afloop van de test alle instellingen en wijzigingen die de gebruiker mogelijk heeft gemaakt weer terugzet naar de default status voordat de volgende test start.

Stap 5: Resultaten en inzichten

Zorg dat je notities maakt gedurende de test en bij het bekijken van de opname. Maak na elke sessie een lijst van de meest belangrijke usability problemen waar de deelnemer tegenaan liep. Het is hierbij belangrijk vooral te kijken naar waar de deelnemer vastliep en niet 1 op 1 te doen wat de deelnemer voorstelt. Focus vooral op de belangrijkste problemen en bedenk oplossingen hiervoor. Maak na afloop van alle sessies een lijst met de problemen die opgelost moeten worden in de komende maand.

Dit is slechts de basis voor een eenvoudige test. Als je meer wil weten over deze laagdrempelige vorm van usability testing en  behoefte hebt aan een complete check, lees dan het boek ‘Rocket surgery made easy’ van Steve Krug. Hierin leer je hoe je ook zonder expertise en wetenschappelijke achtergrond al een eenvoudige test kan opzetten, zonder dat je er zware en ingewikkelde studies voor moet doorploegen.

Hulp nodig?

Afhankelijk van de situatie, omvang, en doelen kan het zijn dat een andere vorm van testen meer geschikt is. Zo kan het bijvoorbeeld best zo zijn dat een survey, mouse tracking, card sorting, web analytics of multivariatie studie veel effectiever jouw vraag beantwoordt. GriDD kan je helpen om hierin een keuze en opzet te maken.

GriDD heeft veel ervaring met allerlei vormen van usability testing binnen situaties met erg variërende randvoorwaarden. Heb je hulp nodig met het opzetten van een test of wil je een uitgebreide test laten uitvoeren? Neem contact met ons op.

Mark Geljon

Got a project in mind?

Mark staat klaar om al je vragen te beantwoorden.