Toetsenbord laptop met oortjes erop

5 tips voor online gebruiksonderzoek

Bij GriDD vinden we het belangrijk om in projecten met gebruikers van de producten/services van onze klanten te kunnen spreken. Het is één van de voorwaarden voor een goed project. Gebruiksonderzoek levert je een blik van buitenaf op en helpt je om te denken als een gebruiker. Uiteindelijk maak je een product of service altijd voor die eindgebruiker, dus die moet zeker worden betrokken!

Nu we midden in de corona-crisis zitten zal het de komende tijd niet mogelijk zijn om gebruikstests af te nemen waarbij je in dezelfde ruimte zit. Gelukkig hebben wij in de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met online gebruiksonderzoek, bijvoorbeeld met klanten uit het buitenland. In deze blog delen we onze tips met je!

Tip 1: Zorg voor de juiste methode in de juiste fase

Wanneer je een online gebruikstest wilt opzetten, dan is het net zo belangrijk als bij een face-to-face test om goed na te denken over de methode die je kiest. Dat is altijd de basis voor een goede test. Welke methode gaat je de informatie opleveren die je nodig hebt? Binnen GriDD onderscheiden we drie fasen binnen een project waarin gebruiksonderzoek nuttig kan zijn: de verkennende fase, de validatiefase en de verbeterfase.

In de verkennende fase is er meestal sprake van een nieuw te ontwikkelen product of service, hierbij is het belangrijk om goed te begrijpen wat de gebruiker nodig heeft. Om dit in kaart te brengen kan er remote worden geïnterviewd.

Tijdens de validatiefase is er al een concept opgesteld en kan er een validatie plaatsvinden doormiddel van een gebruikstest met een (simpel) prototype of de eerste schetsen van het concept. Dit helpt om in een vroeg stadium al fouten en/of verkeerde aannames te detecteren en aan te passen, dit is meestal gemakkelijker te verhelpen dan in een definitieve versie van het product.

Tot slot is er de verbeterfase; daarbij wordt meestal gekeken naar een bestaand product en gezocht naar verbetermogelijkheden. Hierbij kunnen gebruikers worden gevraagd om tijdens een gebruikstest het te verbeteren product te gebruiken om taken uit te voeren en op die manier te bekijken waar verbetering mogelijk is.

Tip 2: Durf mensen te benaderen voor deelname!

Je zou kunnen denken dat deelnemers werven voor je onderzoek gemakkelijker is nu veel mensen thuis werken en wellicht meer tijd hebben doordat projecten zijn stopgezet. Toch merken wij in ons werk dat dit niet altijd zo is, maar er is maar één manier om daarachter te komen: mensen benaderen. Ook in deze tijd is het namelijk belangrijk om wel gebruikstesten te blijven doen en één test zegt nog altijd meer dan geen test.

Onze tip: wees vooral niet bang om mensen te vragen voor deelname. Het is moeilijk in te schatten wie juist overloopt in werk, en zijn prioriteit anders heeft liggen, en bij wie er juist gelegenheid is om mee te doen. Maar “Nee heb je, Ja kun je krijgen.” Meestal vinden mensen het erg leuk om mee te doen aan een gebruikstest en worst case scenario geven ze aan dat ze geen tijd hebben, dat is uiteraard ook geen probleem.

Voor het werven van mensen kun je binnen je organisatie bij afdelingen die klantcontact hebben informeren (b.v. sales, support/helpdesk) of zij klanten weten die zouden kunnen worden uitgenodigd of ze vragen om dit te bevragen bij volgende contactmomenten. Daarnaast heb je ook bureaus die de werving voor je uit handen nemen. Dit kan handig zijn om op een snelle, gemakkelijke manier deelnemers te vinden, maar dit werkt alleen als je een brede doelgroep hebt. Bovendien doen deze deelnemers mee voor een vergoeding en niet met de volledige motivatie om echt een beter product te maken waar ze zelf ook profijt van hebben. Wees je hiervan bewust als je voor die optie gaat.

Tot slot bevelen we altijd aan om na iedere test met een gebruiker altijd te vragen of ze het leuk vonden en in de toekomst benaderd mogen worden voor extra onderzoek. Onze ervaring is dat 99% het leuk vond en ‘Ja’ zegt. Op deze manier kun je langzaam een database opbouwen met gemotiveerde deelnemers.

Tip 3: Zorg voor een goede voorbereiding

Om de gebruikstest soepel te laten verlopen, is een goede voorbereiding zeer belangrijk. Bij GriDD bepalen we eerst het hoofddoel van het onderzoek en bekijken vervolgens welke thema’s daarbij belangrijk zijn. Die thema’s zetten we vervolgens om in meetbare criteria en op basis daarvan stellen we vragen en gebruikerstaken op. Dit alles doen we nog in een ruw template.

Vervolgens stellen we een testprotocol op waarin in details wordt beschreven wat er op welk moment gezegd en gedaan moet worden. Aan de hand van dit protocol zou iemand die niet betrokken is bij het onderzoek toch een goede test moeten kunnen uitvoeren! Tijdens de test wordt het protocol niet stap voor stap voorgelezen, maar is het wel de leidraad en houvast voor de onderzoeker.

Naast het protocol is het uiteraard ook belangrijk om van tevoren de testomgeving goed te testen (test de test; test-ception), je alvast te verdiepen in de deelnemer (zodat je gerichter vragen kunt stellen en de test kunt afstemmen op zijn/haar kennisniveau) en ervoor te zorgen dat de deelnemer ook weet wat hem/haar te wachten staat.

Tip 4: Gebruik de juiste tools

Met Microsoft Teams, Zoom of andere conference call software is het al mogelijk om een goede remote user test te houden: hiervoor hoeft de deelnemer ook geen ingewikkelde software te installeren of andere voorbereidingen te treffen. Zorg ervoor dat je (na goedkeuring door de deelnemer) de sessie ook opneemt, zodat je later bepaalde zaken nog terug kunt kijken om bevindingen te valideren.

Door de gebruiker te vragen om de webcam ook aan te zetten, zorg je er enerzijds voor dat ze bij de les blijven (en niet stiekem iets anders doen tijdens b.v. de uitleg) en anderzijds kun je dan, in sommige gevallen, ook hun reacties gebruiken om te beoordelen of iets wel of niet goed werkt.

Bij gebruikstests maken we bij GriDD vaak gebruik van prototypes in bijvoorbeeld Invision. Tijdens een online user test delen we de links naar deze prototypes via de chat zodat de deelnemers ze kunnen openen. We sturen die niet vooraf op om te voorkomen dat deelnemers al voorkennis hebben.

Voor het testen van bijvoorbeeld website-navigatie doormiddel van een card sort of treetest is Optimal Workshop een goed platform met goede tools, deze gebruiken we bij GriDD ook.

Tip 5: Vat samen en vraag door waar nodig

Als je naast iemand zit, is het iets gemakkelijker om iemand te onderbreken voor een verdiepende vraag. Maar ook in een remote user test is het erg belangrijk om vragen te stellen om duidelijk te krijgen waar er dingen misgaan of om de gebruiker te laten uitleggen wat hij/zij zojuist heeft gedaan en wat hij/zij ervan vond. We vragen deelnemers altijd om hardop te denken tijdens een gebruikstest, maar vaak gaan ze er uiteindelijk zo in op dat dit af en toe herhaald moet worden. Ook is het belangrijk om regelmatig samen te vatten wat je zojuist hebt gezien, zodat de gebruiker kan aangeven of dit klopt met zijn/haar perceptie en om ze de mogelijkheid te geven om aan te vullen of te corrigeren. Wees dus niet bang om af en toe de gebruiker even af te remmen en op dat moment extra vragen te stellen en samen te vatten.

Ik wil meer weten en kunnen!

Mocht je hulp nodig hebben bij het opzetten van een (online) gebruiksonderzoek, neem dan contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken. Ook als je nog vragen hebt over gebruiksonderzoek op afstand kun je ons altijd mailen, wij zullen de vragen zo goed mogelijk beantwoorden en op basis van de vragen deze blog met tips uitbreiden.

Ook bieden wij trainingen aan over (online) gebruiksonderzoek uitvoeren. Bekijk de inhoud van deze training alvast en word enthousiast!

Mark Geljon

Wil jij meer leren over (online) gebruiksonderzoek?

Mark staat klaar om al je vragen te beantwoorden.