4 voorbeelden van de impact van speculatief design

Dit artikel is geschreven door oud GriDD-er Diederik van de Heg.

Vandaag de dag ontwikkelt technologie zich sneller dan ooit, waardoor de toekomst van morgen heel anders kan zijn dan die van vandaag. Hoe kun je nieuwe, grensverleggende systemen en prototypes voor de toekomst ontwikkelen? Hier biedt speculatief design een oplossing. Grote bedrijven en overheden beginnen inmiddels de waarde ervan te erkennen, en Google en Shell hebben speculatief design zelfs al jaren geïntegreerd in hun bedrijfsstrategie. Inmiddels zijn er tal aan design-methodologieën en strategieën die bedrijven hebben geïmplementeerd voor een betere klantervaring. Voorbeelden zijn design thinking, customer journeys, user mapping en het opstellen van persona’s.

Maar wat als we al naast deze methodologieën plaats maken voor Speculatief design? In dit artikel deel ik vier voorbeelden van de impact die speculatief design kan hebben!

Mogelijke toekomsten en vragen die deze met zich meebrengen

Tegenwoordig wordt design voornamelijk gezien als een probleemoplossende praktijk. Iemand heeft een nieuwe website, stoel of ruimte nodig, dus ontwerpers gaan aan de slag om een nieuwe, betere website, stoel of ruimte te ontwerpen. Design is in die zin nauw verbonden met de behoefte van een industrie, en is voornamelijk gericht op het voorzien van de behoeften van klanten.

Speculatief design is niet zozeer gericht op het oplossen van hedendaagse problemen van gebruikers of klanten, maar eerder op het heroverwegen van de mogelijke toekomsten en de invloed van nieuwe technologische innovaties.
Waar typisch design naar “kleinere problemen” kijkt, vergroot speculatief design de scope en probeert het “grotere problemen” aan te pakken.

Dit ontwerpproces kan worden beïnvloed door fictieve politieke, sociale, economische of technologische factoren. Speculatief design probeert zich voor te stellen hoe het zou zijn om te ontwerpen zonder de huidige beperkingen van technologie, cultuur en politiek. De term werd voor het eerst gebruikt in de jaren negentig door Britse designers Anthony Dunne en Fiona Raby. In hun boek Speculative Everything beschrijven ze Speculative design als volgt:

“Speculative design thrives on imagination and aims to open up new perspectives on what are sometimes called wicked problems, to create spaces for discussion and debate about alternative ways of being, and to inspire and encourage people’s imaginations to flow freely. Design speculations can act as a catalyst for collectively redefining our relationship to reality.”

Dunne en Raby stellen in hun boek een toekomstkaart voor, met verschillende soorten toekomstscenario’s. Om speculatief ontwerp enigszins realistisch te houden, moeten deze scenario’s gecategoriseerd worden als possible (mogelijk), plausible (plausibel) of probable (waarschijnlijk). Hoe meer scenario’s er op de toekomstkaart staan, hoe makkelijker het wordt om de preferable (wenselijke) toekomst te kunnen bepalen (zie afbeelding 1).

Afbeelding 1: Taxonomy of futures, overgetekend van Dunne en Raby

1. Speculative design laat je nadenken over ethiek

Misschien ken je de Netflix serie Black Mirror wel. Deze serie verkent in elke aflevering hoe de wereld eruit kan zien onder invloed van een technologische innovatie. Zij noemen bijvoorbeeld lenzen die je volledige dag kunnen opnemen; een like-systeem wat volledig in de samenleving is geïntegreerd of een apparaat waardoor herinneringen kunnen worden teruggespeeld op een scherm. Black mirror is een perfect voorbeeld van speculatief design. Elke aflevering roept vragen op bij kijkers. Is dit de toekomst die we willen? Zou de wereld er zo uit kunnen zien? Elke aflevering creëert een stipje op de toekomstkaart. Hoewel Black Mirror voornamelijk gaat over techno-paranoia betekent dat niet dat speculatief design altijd pessimistisch is.

Afbeelding 2: Black Mirror, The entire history of you

2. Speculative design laat je nadenken over technologie in de toekomst

Een ander voorbeeld is Star Trek. Zo’n 40 jaar geleden werden miljoenen kijkers voor het eerst geïntroduceerd aan een mobiele tablet, en de mogelijke impact van zo’n dergelijk apparaat. In Star Trek: The Next Generation maakten bemanningsleden van de USS Enterprise vaak gebruik van een PADD (Personal Access Display Devices). Setontwerper Michael Okuda had een beperkt budget voor props in Star Trek. Het platte oppervlak van PADD zorgde ervoor dat er geen knoppen of wijzerplaten hoefden te worden gebouwd. De fictieve, adaptieve software zorgde ervoor dat de bemanningsleden de PADD voor vrijwel alle taken kon gebruiken.

PADD beïnvloede de volledige werkwijze van bemanningsleden en liet kijkers een wereld zien waarin krachtige technologie altijd beschikbaar is, ongeacht waar de gebruiker zich bevindt.
Veel van ons hebben tegenwoordig een iPad, maar in de jaren 80 had men zoiets nog nooit eerder gezien.

Afbeelding 3: Star Trek: The Next Generation, Picard with PADD

3. Speculative design laat je nadenken over hoe je voorop kunt blijven lopen

Tablets en mobiele telefoons hebben onze volledige samenleving veranderd. In 2007 introduceerde Apple de eerste iPhone en hoewel er al gigantische spelers op de markt waren zoals BlackBerry en Nokia, wist Apple zich te onderscheiden met een product als geen andere.

Door weg te breken van destijds conventionele functies van een smartphone wist Apple een compleet nieuw product te introduceren. Met iPhone OS (inmiddels iOS) wist hoofdontwerper Scott Forstall met zijn team een volledige user-flow voor te stellen waarbij de gebruikers een touchscreen gebruikt, in plaats van de destijds standaard hardware knoppen. Door de digitale interacties te baseren op fysieke handelingen zoals het openen van een brief, een lade, of iets weg te wuiven bood Apple een briljante manier aan waarmee mensen snel kunnen begrijpen waar elke knop of app voor is. Ook gaf het veel van de apps van Apple een onderscheidende stijl ten opzichte van concurrenten.

Al snel zag de wereld de iPhone als de benchmark voor de beste mobiele gebruikservaring, en werd de BlackBerry interface als onhandig en oud gezien. En met Apple voorop in de UX / UI-strategie, liet Android zijn vorige UI vallen die destijds BlackBerry’s nabootste, om zo een betere gebruikerservaring te kunnen ontwerpen. (zie afbeelding 4).

Doordat Apple met de iPhone een compleet nieuwe interactiemechaniek introduceerde, namelijk het touchscreen wat je bediende met je vinger, opende het ontelbare innovatie mogelijkheden waar we vandaag de dag nog steeds van profiteren.

Afbeelding 4: Android voor en na de introductie van de iPhone

4. Speculative design laat je nadenken over maatschappelijke vraagstukken

Ontwerpers weten hoe ze producten en diensten voor hedendaagse klanten moeten ontwerpen. De scope van deze diensten kan best een paar jaar of decennia worden verschoven. Maar er zijn kwesties die over een volledig millennia moeten worden ontworpen.
Hoe ziet de verzorgingsstaat er over 100 jaar uit? Wat is de toekomst van de auto? Hoe passen we onze samenleving en steden aan klimaatverandering aan?

Die laatste vraag heeft architectenbureau BIG (Bjark Ingels Group) samen met organisatie Oceanix onderzocht met het project Oceanix Cities. Naar verwachting krijgt 90% van ’s werelds grootste steden in 2050 te maken met de stijgende zeespiegel. De meerderheid van kuststeden zal worden getroffen door kusterosie en overstromingen, waardoor miljoenen mensen moeten verhuizen en infrastructuur verloren gaat. Oceanix city onderzoekt het concept van een duurzame, drijvende gemeenschap voor 10.000 inwoners.

Nu hoeven we niet gelijk te beginnen met het bouwen van de eerste Oceanix city, maar de visualisatie van een drijvende stad roept wel enorm veel vragen op. Is het bijvoorbeeld nodig om onze steden te verplaatsen naar open zee? Wat voor invloed heeft dit op infrastructuur, agricultuur en cultuur?

Speculatief design helpt hier om lastige, toekomstige maatschappelijke vraagstukken vorm te geven, om ons zo beter voor te bereiden op mogelijke toekomsten, en om te onderzoeken wat de wenselijke-toekomst is.

Afbeelding 5: BIG en Oceanix: Oceanix City

Hoe ziet jouw organisatie er over 100 jaar uit?

Speculatief design stelt je in staat om je verbeelding te rekken en nieuwe, grensverleggende systemen en prototypes voor de toekomst te ontwikkelen. En hoewel dat niet altijd makkelijk te verkopen is, beginnen bedrijven en overheden de waarde ervan te erkennen.

“By speculating more, at all levels of society, and exploring alternative scenarios, reality will become more malleable. And although the future cannot be predicted, we can help set in place today factors that will increase the probability of more desirable futures happening” volgens Raby en Dunne.

Verder praten?

Ik hoop dat deze blog jou en je organisatie heeft aangemoedigd om mogelijke toekomsten te gaan verkennen! Hoe zou jouw organisatie eruit zien over 100 jaar? Zou je nog bestaan, of zou je je organisatie volledig anders moeten inrichten? Ik heb het er graag eens met je over!

Verder praten? Neem vooral contact op met onze design-enthousiast Diederik!

Mark Geljon

Got a project in mind?

Mark staat klaar om al je vragen te beantwoorden.