The Art of Storytelling: een essentiële vaardigheid voor veranderaars

Door Mark Geljon & Laura van ‘t Hul

Storytelling is in onze optiek altijd al dé methode geweest om verandering te realiseren. Alle grote veranderaars waren geweldige storytellers. Martin Luther King, Nelson Mandela, Steve Jobs, Richard Branson, Boyan Slat maar ook Elon Musk: ze hebben gemeen dat ze in staat zijn een verhaal te vertellen waar de juiste mensen in geloven zodat ze mee kunnen helpen om het waar te maken.

Maar met een heldere visie ben je er nog niet. Hoe groter de ambitie, hoe ingewikkelder de puzzel waar de betrokkenen mee opgescheept zitten: HOE gaan we dit in vredesnaam doen? Hoe houden we onze klanten tevreden, bouwen we aan een nieuwe organisatie, upgraden we onze systemen, krijgen we de kennis in huis, positioneren we onszelf op de juiste manier in de markt, houden we de medewerkers betrokken… en dat allemaal tegelijkertijd! Het resultaat is vaak een combinatie van programma’s die parallel lopen en veel vragen van de mensen in organisaties. Zo ontstaat een gigantische veranderdruk die zich vooral op specifieke plekken openbaart. “Hoe kom ik nog aan werken toe?” is een vraag die je daar vaak hoort…

Transformational storytelling

Niet gek dat er met al die wijzigingen weleens verandermoeheid optreedt in je organisatie. Er worden hele teams opgetuigd om het nieuwste plan of idee door te voeren en dat brengt vaak niet eens het gewenste resultaat. Verandering breng je pas écht teweeg als jouw medewerkers of klanten onderdeel zijn van het verhaal en hun rol én bijdrage begrijpen. Dat doe je met ‘transformational storytelling’, oftewel het juiste veranderverhaal vertellen aan én met de juiste mensen. De verandering draait namelijk niet alleen om je organisatie of het management, maar óók om je mensen of klanten. Alleen door hen een actieve rol te geven in dit verhaal, heb je kans van slagen. Maar wat betekent dit eigenlijk? En hoe pak je dit aan? Wij delen onze ervaringen met je in dit artikel.

Van strategie naar verhaal

Het management van je organisatie is waarschijnlijk al lang on board, maar je collega’s weten nog van niks. Vertel je alleen het verhaal van het management? Dan sla je een hele groep collega’s over. Dus zet niet in op mededelen, maar op het creëren en vertellen van een gezamenlijk verhaal.

Waarom is deze verandering zo belangrijk? Welke reis gaat je organisatie maken? Wat is de gedachte achter deze keuze? Welke rol speelt iedere medewerker of afdeling hierin en in welke fase van de verandering zitten zij op dit moment? Wat moet er gebeuren? Allemaal relevante en waardevolle punten om over na te denken. En vaak is het ook beter om dit mét je team te doen in plaats van vóór je team. Samen op ontdekkingsreis en de vertaalslag maken zodat het ook echt een gezamenlijk verhaal wordt.

Zie dit moment dus juist als een kans om te verbinden en niet om anderen gewoon iets op te leggen. Er zijn allerlei methoden en technieken om jouw strategie succesvol naar een verhaal te vertalen waarin iedereen een plek heeft. Wij ontwikkelden onze eigen methodiek die we vaak hebben toegepast in een verandercontext: the effective storymap. Een co-creatie proces waarin je samen een complex verhaal structureert, terugbrengt tot de kern en weet te vormen tot iets waaraan mensen zich kunnen verbinden. De uitkomst kan je makkelijk omzetten in communicatiemiddel: denk aan een speech, video of een visualisatie van de weg die jullie als organisatie gaan bewandelen.

Maak verbinding met de werkvloer

Er wordt veel geschreven over de weerstand die medewerkers voelen bij verandering. Vaak ontstaat dit door angst of onwetendheid voor wat er komen gaat, of frustratie over het niet betrokken zijn: “het maakt toch niet uit wat ik ervan vind”. Ga daarom met alle betrokken groepen rondom je verandering in gesprek over het veranderverhaal. Neem de tijd om te luisteren naar ieder zijn angsten, ideeën, twijfels en onzekerheden. Maak duidelijk wat harde context is, dat waar we nu eenmaal mee te maken hebben. Geef ook aan wat de ruimte is maar vooral ook wat het perspectief is.

Bespreek waar bepaalde groepen staan in het verhaal, waar ze tegenaan lopen, welke rol zij kunnen innemen en wat dit verhaal betekent voor hen. Reflecteer samen op hun positie op de veranderweg en hoe zij hiernaar kijken. Binnen jouw grote veranderverhaal ontstaan er namelijk talloze kleine verhalen die allemaal evenveel impact hebben op het resultaat.

Nancy Duarte omschrijft in haar boek Illuminate mooi de verschillende fasen waarin medewerkers zich kunnen bevinden in een verandering, je verhaal hier op aanpassen is volgens haar de essentie:

Afbeelding: the Anatomy of a Venture Scape by Nancy Duarte, from her book Illuminate.

De cirkel rondmaken

Belangrijk hierna is dat je ook daadwerkelijk wat doet met deze input. Om jouw mensen mee te krijgen met de verandering moeten zij namelijk wel écht willen. Zorg dus dat je verhaal de perspectieven van alle medewerkers adresseert. Evalueer ieder zijn rol in het verhaal en besef dat je niet met één one-size-fits-all verhaal de hele organisatie meekrijgt. Hieruit ontstaat een concrete en empathische reis waar iedereen zich aan kan verbinden.

Tools voor verandering

Show, don’t tell. Maak je veranderverhaal concreet voor alle betrokkenen in je organisatie door de juiste tools voor verandering in te zetten. Het heeft namelijk geen zin om de mensen gewoon aan te wijzen, maar je moet hen op een visuele en interactieve manier meenemen om het gesprek aan te gaan. Hiervoor kun je allerlei fantastische tools en ludieke oplossingen bedenken. Bijvoorbeeld een praatplaat, een coachingsspel, een vlog of een bouwpakket dat medewerkers zelf in elkaar kunnen zetten. Maar denk ook aan een portal of een Excel-document met vragen en antwoorden. Het juiste antwoord voor jouw organisatie is maatwerk, dus kies iets wat bij je past en wat je medewerkers in gesprek brengt.

Het belang van transformational storytelling

Het vertellen van de juiste verhalen is dus ook essentieel om te slagen en “draken” (lees: hobbels) te verslaan in je verandertraject. Het is zinvol, het is tof én leidt tot het juiste resultaat. Jij gelooft ergens in, betrekt hier de juiste mensen bij en zo gaat het verhaal vanzelf leven. Wij worden er enorm enthousiast van om samen met jou de leukste tools en methoden te bedenken om iedereen in deze reis deel te laten nemen. We zijn dan ook heel benieuwd: met welk verhaal ga jij de wereld een beetje beter maken?

Zelf aan de slag?